(rose;
risen)
1. 1) ზემოთ ასვლა (ავა); smoke was rising from the chimney საკვამურიდან კვამლი ამოდიოდა; the river has risen by several metres მდინარემ რამდენიმე მეტრით აიწია; the plane rose in the air თვითმფრინავი ჰაერში აფრინდა; the horse rose on its hind legs ცხენი ყალყზე შედგა; the mist is rising ნისლი მაღლა იწევს / იფანტება; the hair rose on his head თმა ყალყზე დაუდგა;
2) ამოსვლა (ამოვა), აფუება (ცომისა);
2. 1) წიგნ. ფეხზე ადგომა (ადგება), წამოდგომა; all rose to receive him მის შესაგებებლად ყველა ფეხზე წამოიმართა; to rise from one's knees მუხლებიდან ფეხზე წამოდგომა; to rise from the table სუფრიდან ადგომა; too weak to rise იმდენად დასუსტებული, რომ ფეხზე ვერ დგება;
2) ლოგინიდან ადგომა (ადგება), გაღვიძება; to rise early ადრე ადგომა; to rise with the sun უთენია ადგომა, ≈ მამლის ყივილზე ადგომა;
3. ამოსვლა (ამოვა), ჰორიზონტზე გამოჩენა (ითქმის მზის, მთვარის და ა.შ. შესახებ); the sun rises in the east and sets in the west მზე აღმოსავლეთიდან ამოდის და დასავლეთში ჩადის;
4. გაზრდა (
˂გა
˃იზრდება); გადიდება, მომატება; გამრავლება; gas rose in price
ბუნებრივი აირის ფასმა მოიმატა; prices [demands] rise ფასები [მოთხოვნილებები] იზრდება; sugar has risen a penny a pound გირვანქა შაქ
არი ერთი პენით გაძვირდა; interest rises with each act of the play ინტერესი პიესის მიმ
ართ ყოველ მოქმედებასთან ერთად მატულობს; the wind rises ქ
არი ძლიერდება; his spirits rose გუნება-განწყობილება გამოუკეთდა; her colour rose
ქალი გაწითლდა; his voice rose to a shriek ყვირილზე გადავიდა, აყვირდა;
5. ʘ უფრო წარმატებული / გავლენიანი გახდა; he rose to the rank of general მან გენერლის ჩინს მიაღწია; to rise to power ხელისუფლებაში მოსვლა; to rise in the world წინ წაწევა, წარმატების მოპოვება; a man likely to rise ადამიანი, რომელიც ცხოვრებაში შორს წავა / წარმატებებს მიაღწევს; to rise to greatness ʘ ცნობილი / დიდი ადამიანი გახდება; he rose to international fame almost overnight მან უეცრად გაითქვა სახელი მთელ მსოფლიოში; to rise in smb.'s estimation / opinion / ვინმეს თვალში ამაღლება;
6. წიგნ. (რისამე) ზემოთ, მაღლა აღმართვა (აღიმართება); ʘ რაიმეზე მაღლა დგას; the building rose before them მათ წინ შენობა იყო აღმართული; to rise above ა) ʘ აღმართულია, ზემოდან დაჰყურებს; the cliffs rose above them მათ თავზე კლდეები წამოიმართა; ბ) რაიმეზე მაღლა დგომა; to rise above prejudices ცრურწმენაზე მაღლა დგომა;
7. ʘ გაისმა, ყურთასმენას მიაღწია (ითქმის ხმის შესახებ); murmurs of disapproval rose from the crowd ხალხის ბრბოდან უკმაყოფილების ხმა გაისმა;
8. რელიგ. მკვდრეთით აღდგომა (აღდგება), გაცოცხლება; Christ is Risen! Truly He is Risen! / Indeed, He is Risen! He is Risen indeed! / ქრისტე აღდგა! – ჭეშმარიტად აღდგა!
9. მუშაობის შეწყვეტა (შეწყვეტს), დახურვა (ითქმის სასამართლო სხდომის, საპარლამენტო სესიის და მისთ. შესახებ);
10. აჯანყება (აჯანყდება), ამბოხება; to rise in revolt / rebellion / აჯანყება, აჯანყების მოხდენა; to rise in arms იარაღით ხელში აჯანყება; to rise against oppression ჩაგვრის წინააღმდეგ ამხედრება; my whole soul rises agains it მთელი ჩემი არსებით ამის წინააღმდეგი ვარ;
11. (to) ʘ წარმატებით გაუმკლავდა / გაართვა თავი (პრობლემას, მოულოდნელ დაბრკოლებას და ა.შ.); the team rose to the challenge გუნდმა წარმატებით გაართვა თავი გამოწვევას; to rise to the occasion ʘ მოწოდების სიმაღლეზეა; you can depend on her to rise to the occasion შეგიძლიათ მისი იმედი იქონიოთ, ყველაფერს წარმატებით გაართმევს თავს; to rise to an emergency მოწოდების სიმაღლეზე დგომა, ʘ სირთულეს თავი გაართვა;
12. (to) პროვოკაციას აყოლა (აჰყვება), წამოგება; to rise to it პროვოკაციას წამოგება;
13. დაწყება (დაიწყება), წარმოშობა, სათავის აღება; the river rises from a spring მდინარე სათავეს წყაროდან იღებს; the quarrel rose from a mere trifle ჩხუბი სულ უბრალო რამიდან დაიწყო; the difficulty rises from misapprehension გაუგებრობიდან იწყება სირთულე;
14. მიწის, წყლის ზედაპირზე ამოსვლა (ამოვა); the fish were rising თევზები წყლის ზედაპირზე ამოდიოდნენ; bubbles rose from the bottom of the lake ტბის ფსკერიდან ბუშტუკები ამოდიოდა;
15. პოეტ. გაჩენა (˂გა˃ჩნდება), წარმოშობა; a feud rose მტრობა გაჩნდა; a rumour rose გაჩნდა ჭორი;
▭ to rise (up) against smb., smth. წიგნ. ვისიმე, რისამე წინააღმდეგ აჯანყება (აჯანყდება) / ამბოხება;
◇ to rise to the bait ანკესზე წამოგება; to rise in applause ოვაციით შეხვედრა; ოვაციის გამართვა; his stomach is rising at smth. რაიმეზე გული ერევა / ცუდად ხდება; to rise like a Phoenix from the ashes ფერფლიდან ფენიქსივით აღდგომა; rise and shine! საუბ. ადგომის დროა! one's star is rising პოპულარობას იხვეჭს, ცნობილი / წარმატებული ხდება; to rise through the ranks ʘ თვითონ გაიკვლია გზა (ცხოვრებაში, კარიერაში); to rise to the top დიდი წარმატების მიღწევა.
მეზობელი სიტყვები
