1. 1) ჭარბი / ნორმაზე მეტი რამ; სიჭარბე; excess of provisions სურსათ-სანოვაგის სიჭარბე; excess of caution ზედმეტი / მეტისმეტი სიფრთხილე; excess arms ჭარბი შეიარაღება (შეთანხმებით განსაზღვრულზე მეტი); to dispose excesses სპეც. ნამეტების რეალიზება; in excess of ნორმაზე და ა.შ. მეტად;
2) გადამეტება, გადაჭარბება; the excess of one over the other რაოდენობა, რომლითაც ერთი რამ აღემატება მეორეს; last year there was an excess of imports over exports გასულ წელს იმპორტი აღემატებოდა ექსპორტს; excess of jurisdiction on the part of the House პალატის მიერ თავის უფლებამოსილებათა გადამეტება;
2. 1) გადამეტებულობა, მეტის-მეტობა; ზომიერების საზღვრებს გაცდენა, ზომიერების გრძნობის დაკარგვა; to excess ზედმეტად, ზომაზე მეტად; to be generous to excess ʘ ზედმეტად ხელგაშლილია; to drink to excess ლოთობა; she was serious almost to excess იგი სერიოზული იყო, შეიძლება ზედმეტადაც კი;
2) გრძნობების და ა.შ. ზედმეტად ემოციური გამოვლენა; an excess of grief მწუხარების გადაჭარბებული გამოვლენა; in an excess of joy სიხარულისაგან აღტყინების ჟამს;
3. ექსცესი, უწესრიგობა, მღელვარება;
4. თავშეუკავებლობა, ზომაგადასულობა (
ჭამაში, სმაში და ა.შ.);
5. მათ. ნაშთი;
⌇ excess weight ზედმეტი წონა; excess baggage / luggage / ა) ზედმეტი / ნორმით დასაშვებზე მეტი ბარგი; ბ) სლ. ზედმეტი ბარგი, მძიმე ტვირთი, საზრუნავი; გ) გადატ. მოძველებული / დრომოჭმული თეორიები, შეხედულებები და ა.შ., რომლებიც პროგრესს ამუხრუჭებენ; excess load ტექ. გადამეტტვირთვა; excess profit(s) ზემოგება; excess profits tax გადასახადი ზემოგებაზე; excess voltage ელექტრ. გადამეტძაბვა; excess acid მედ. მომატებული მჟავიანობა.