მიუთითებს
1. 1) მოძრაობას ზემოდან ქვემოთ ძირს, დაბლა, ქვევითკენ; to come down ჩასვლა; to bend down დახრა, დაღუნვა; is the elevator going down? ეს ლიფტი ქვევით მიდის? to take smth. down რისამე მოხსნა / ჩამოხსნა; he took the picture down from the wall სურათი კედლიდან ჩამოხსნა; to take the burden down ტვირთის მოხსნა / ძირს დადება; to take smb. down ვისიმე ჩაცილება; to take / to run / down a ship გემის ჩაძირვა; to pull down ა) ჩამოწევა, ჩამოქაჩვა; ბ) დანგრევა, აღება (სახლისა); to go down ა) დაბლა ჩა(მო)სვლა; ბ) (აგრ. to go down to dinner) სადილად დაბლა / ქვედა სართულზე ჩასვლა; გ) დახრჩობა; ჩაძირვა; the rain was coming down heavily კოკისპირულად წვიმდა;
2) გადასვლას ვერტიკალური მდგომარეობიდან ჰორიზონტალურში და ა.შ.: to lie down დაწოლა; to sit down დაჯდომა;
3) მოძრაობას ცენტრიდან ან დედაქალაქიდან გარეუბნისაკენ და ა.შ.: down to the country სოფელში, სოფლად; to go down ლონდონიდან პროვინციაში წასვლა; to come down for a weekend შაბათ-კვირას სოფლად / აგარაკზე ჩა(მო)სვლა / გასვლა;
4) ამერ. მოძრაობას ცენტრისკენ: trains going down ქალაქის ცენტრისკენ მიმავალი მატარებლები;
5) : when did he come down from Oxford? როდის დაამთავრა ოქსფორდის უნივერსიტეტი? როდის ჩამოვიდა ოქსფორდიდან / ოქსფორდის უნივერსიტეტიდან?
6) მოძრაობას სამხრეთისაკენ: come down South this summer ამ ზაფხულს ჩვენთან სამხრეთში ჩამობრძანდით;
2. 1) დაბლა, ქვედა სართულზე და ა.შ. ყოფნას დაბლა, ძირს, ქვევით; he is down ქვევით არის, დაბლაა, ძირს ჩავიდა; the shades are down ფარდები ჩამოშვებულია; to hit a man who is down წაქცეული კაცის ცემა; the sun is down მზე ჩავიდა;
2) ყოფნას სოფლად, რომელიც ცენტრიდან ან მოსაუბრისგან მოშორებითაა: to live down in Hampshire ჰემფშირში ცხოვრება; they live down by the river ისინი მდინარის პირას ცხოვრობენ; down there იქ;
3) : to stay down for a year ʘ ერთი წელია უნივერსიტეტში ლექციებს არ ესწრება;
4) ჰორიზონტალურ მდგომარეობაში ყოფნას: he was down on his back ბეჭებზე გააკრეს; დამარცხდა (ჭიდაობისას); several trees were down რამდენიმე ხე წაქცეულიყო;
3. რაოდენობის ან ზომის შემცირებას, ძალის / ინტენსივობის შესუსტებას, რისამე გაუარესებას: to go down შემცირება, კლება; გამოლევა; the supply of oil is going down საწვავის მარაგი ილევა; the temperature goes down ტემპერატურა / სიცხე იკლებს; the lights went down სინათლე ჩაქრა; the tyres are down საბურავები დაეშვა; to die down ჩადგომა (ქარისა, ქარიშხლისა); to wear down თანდათანობით ბოლომდე გაცვეთა; the machinery broke down მოწყობილობა გაცვდა / მწყობრიდან გამოვიდა; to boil down (in cooking) სითხის ამოშრობა / ამოდუღება (კერძის მომზადებისას); to bring down the price ფასის დაკლება; bread is down პური გაიაფდა; the death rate is very much down სიკვდილიანობამ საგრძნობლად იკლო; to bring down smb.'s pride ვინმესთვის დიდგულობის / მედიდურობის მოშლევინება;
4. (
ხშ. to) 1)
გარკვეულ მდგომარეობამდე მიყვანას: to burn down გადაწვა, გადაბუგვა; to thin down the cream ნაღებში რძის, წყლის
და ა.შ. ჩამატება (
გაზავების მიზნით);
2) გარკვეულ ზღვრამდე მიყვანას: to read a book down to the last page წიგნის ბოლო გვერდამდე / თავიდან ბოლომდე წაკითხვა; from generals down to soldiers გენერლებიდან ჯარისკაცებამდე; down to the time of Shakespeare შექსპირის ეპოქამდე, შექსპირამდე;
5. მოქმედების დასრულებულობას: to write / to note, to set / smth. down რისამე ჩაწერა; I have it down (on paper) ჩაწერილი მაქვს, ჩავიწერე;
6. ზმნის მიერ კაუზატიური მნიშვნელობის შეძენას: to talk smb. down ვისიმე საუბრით დაწყნარება / დამშვიდება; to shout smb. down ა) ვინმეზე უფრო ხმამაღლა დაყვირება; ბ) ყვირილით ვისიმე გაჩუმება; ტრიბუნიდან და ა.შ. ჩამოგდება; to frown smb. down მრისხანე მზერით ვისიმე ჩაჩუმება; ვინმესთვის ხმის ჩაწყვეტინება; to ring down the curtain ა) ზარის დარეკვა ფარდის ჩამოსაშვებად; ბ) ფარდის ჩამოშვება, წარმოდგენის დამთავრება;
7. გადასვლას წარსული დროიდან ახლანდელზე: down to here ჩვენს დრომდე, დღევანდლამდე, აქამდე; to look down from the past საუკუნეთა სიღრმიდან მზერა; to hand down from generation to generation ʘ თაობიდან თაობას გადასცემს; the manuscript has come down to our times ხელნაწერმა ჩვენს დრომდე მოაღწია;
8. ნაღდი ფულით ანგარიშსწორებას: to pay part down and part on time ღირებულების ნაწილის ნაღდი ფულით გადახდა, ნაწილისა კი – განვადებით;
9. სპორტ. 1) ვინმეზე უკან, ვინმეს შემდეგ (მოგროვილი ქულების და ა.შ. მიხედვით); to be a pawn down ერთი პაიკით ნაკლების ქონა (ჭადრაკში); to be one down ʘ ერთი გოლით / ერთი ქულით აგებს;
2) ნოკდაუნში (კრივი);
3) თამაშიდან გასულ მდგომარეობაში (ითქმის ბურთის შესახებ);
10. ბრძანებებში: down! ა) დაწექი! იჯექი! არ ადგე! (ძაღლის მიმართ); ბ) დაიჩოქე(თ)! down oars! ნიჩბები წყალში!
◇ up and down ა) ხან კარგად, ხან ცუდად; ბ) ზემოთ-ქვემოთ, წინ და უკან; down and out = down-and-out; down under შორს, ქვეყნის დასალიერში; ავსტრალიაში, ახალ ზელანდიაში; down at (the) heel(s) ა) ქუსლებმოქცეული, ქუსლებმორყეული; ბ) ღარიბულად / უსუფთაოდ ჩაცმული; საცოდავი შესახედაობისა; down in the mouth ≅ თავ-პირი ჩამოსტირის; დამწუხრებულია; to be / to feel / down (in spirits) ≅ დამწუხრებულია, დადარდიანებულია; to be down in health ʘ ავადმყოფობს ხოლმე; to be down with smth. ʘ რითიმე მძიმედაა ავად; he is down with pneumonia ფილტვების ანთება აქვს; to hold smb. down ʘ მორჩილებაში ჰყავს, თავისუფლებას უზღუდავს; to get / to settle / down to work [to one's lessons] მუშაობისთვის ხელის მოკიდება [ʘ გაკვეთილებს ჩაუჯდა]; down on one's luck იხ. luck ◇; down on the nail მაშინვე, დაუყოვნებლივ; down to the ground სავსებით, სრულიად; it suits me down to the ground ეს სავსებით მაძლევს ხელს; to be down for smth. ʘ სიაშია; his name is down for a speech მომხსენებელთა სიაში მისი გვარიცაა შეტანილი; to be down on to smth. რისამე ზედმიწევნით / დეტალურად ცოდნა; to be down on smb. ა) ცემა (ეცემა); ბ) შარის მოდება; to drop / to come / down on smb. ვისიმე მკაცრად გაკრიტიკება / გაკიცხვა; to look down upon smb. ზემოდან ყურება, ქედმაღლურად მოპყრობა; to come down in the world თანამდებობის, მდგომარეობის და ა.შ. დაკარგვა; to put smb. down ვინმესთვის სიტყვის უხეშად გაწყვეტინება; ვისიმე ჩაჩუმება; to ride / to run / down a horse ცხენისთვის ქანცის გაწყვეტა; to run smb. down ა) დაჯახების შედეგად წაქცევა; გატანა (მანქანით და მისთ.); ბ) ვისიმე ლანძღვა, ვინმეზე უპატივცემულოდ ლაპარაკი; ვისიმე კიცხვა / გაკრიტიკება; that man is always running me down ეგ კაცი სულ ჩემს ლანძღვაშია; down with! ძირს!
მეზობელი სიტყვები
